Gezond Leven vzw roept beleidsmakers op tot actie

Het Vlaams Instituut Gezond Leven roept beleidsmakers op tot het stimuleren van gezond gedrag bij de bevolking. Zij schreven daarom een open brief die in middels door heel wat organisaties werd ondertekend.

Belang van een gezonde levensstijl

Het coronavirus treft vooral mensen met overgewicht en obesitas, of chronische aandoeningen zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten, kanker en ademhalingsproblemen, zo stelt Vlaams Instituut Gezond Leven. Dit terwijl een gezonde levensstijl minstens 80% van hart- en vaatziekten en diabetes type 2, en 40% van de kankers kan voorkomen.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Het belang van een gezonde levensstijl is dan ook onmiskenbaar. Maar dit kan je niet alleen. Mensen worden nog steeds teveel verleid om ongezonde keuzes te maken. Niet enkel het individu mag worden aangesproken. Ook beleidsmakers moeten hun deel doen, stellen ze.

Open brief

"Beste beleidsmakers,
Dat 2020 een jaar is om lessen uit te trekken, moeten we u natuurlijk niet vertellen. De coronacrisis heeft al veel van ons gevraagd en ze is nog niet voorbij: mensen kampen met angst, stress en eenzaamheid, het zorgpersoneel gaat al maanden over zijn limiet … Onze ziekenhuizen hebben schrik om voor een onmenselijke, verscheurende keuze gezet te worden. De keuze van welke patiënten wel of niet naar de afdeling Intensieve Zorgen zouden kunnen bij overbezetting.
Het COVID-19-virus is en blijft onverbiddelijk. Mondmaskers, handen wassen en afstand houden zijn dé wapens waarmee we onszelf én anderen beschermen. Maar soms zijn de strijders zelf te zwak en de wapens onvoldoende. Vooral voor mensen die kampen met overgewicht en obesitas, of chronische aandoeningen zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten, kanker en ademhalingsproblemen blijkt het coronavirus weinig genade te hebben. Dat is een bikkelharde realiteit. Zeker als je weet dat een gezonde levensstijl minstens 80% van hart- en vaatziekten en diabetes type 2, en 40% van de kankers kan voorkomen.
Mensen moeten dus dringend werk maken van een gezonde(re) levensstijl, zoals al meermaals (en goedbedoeld) werd opgeroepen: stop met roken, zorg dat je die overtollige kilo’s kwijtraakt en ga ’s avonds eens joggen om ook je hoofd leeg te maken. Simpel, toch?
Helaas is het véél complexer dan dat: een gezonde levensstijl volgen is niet alleen een kwestie van het zelf hard genoeg willen en je best doen. In een ideale wereld is de gezonde keuze de meest vanzelfsprekende. In die ideale wereld is gezonde voeding beschikbaar en betaalbaar voor iedereen, nodigt de openbare ruimte uit tot buitenspelen en actieve verplaatsingen te voet of met de fiets, en is alcoholreclame uit het straatbeeld verdwenen. En die wereld noemen we niet voor niets ‘ideaal’.
De realiteit is helemaal anders: mensen worden voortdurend verleid tot het maken van ongezonde keuzes. Zo is die snelle, ongezonde hap áltijd en overal dichtbij. Denk aan de vele automaten vol ongezonde snacks in openbare ruimtes, de reclame op tv en het internet … Het stelt onze wilskracht voortdurend op de proef en op een zwak moment gaat elk normaal mens toch voor de bijl.
Of mensen gezond(er) leven, wordt ook sterk bepaald door het gedrag en de normen van hun directe omgeving. Als individuele roker is het zeer moeilijk om te stoppen als iedereen rondom je blijft roken. Wie minder alcohol wil drinken, heeft nog altijd het gevoel zich hierover te moeten verantwoorden.
Het zou dus oneerlijk zijn om enkel het individu aan te spreken om gezond te leven. Er zijn nog heel wat andere spelers die mee kunnen zorgen voor een omgeving die de gezonde keuze gemakkelijker maakt.
Bovendien heeft niet iedereen gelijke kansen om gezond te leven. Mensen in armoede wonen en werken vaker in ongezonde omstandigheden, ervaren meer drempels om gezond te leven en hebben vaak al meer dan genoeg aan hun hoofd om dat er ook nog eens bij te nemen. In deze crisis toont gezondheidsongelijkheid zich als een bijkomend en complex probleem.
We roepen daarom op tot gedeelde verantwoordelijkheid en inspanningen: van schooldirecties tot CEO’s, van voedingsfabrikanten tot de media, van burgemeesters tot ministers. Gezondheid gaat daarbij ook verder dan de bevoegdheid van Volksgezondheid, maar betrekt ook andere domeinen zoals Omgeving, Mobiliteit, Sport, Economie, Onderwijs en Landbouw.
U voelt waar we naartoe willen: kiezen voor een gezonde levensstijl kan enkel als, in de huidige context, álle betrokken actoren inspanningen doen en de verschillende ministers van Volksgezondheid de leiding krijgen én opnemen. Strikt genomen zitten de bevoegdheden voor preventieve gezondheid en promotie van een gezonde leefstijl op het niveau van de gemeenschappen. Toch zijn er ook duidelijke raakvlakken met het federale niveau, denk aan fiscale maatregelen rond tabak, alcohol en frisdrank, of op gewest- en lokaal niveau zoals de nood aan meer natuur in de buurt: dat creëert meer kansen om te bewegen, te ontspannen en andere mensen te ontmoeten.
In Nederland roepen experten momenteel op tot een nationale levensstijlcampagne. Ook hier op korte termijn een goed idee, maar het moet aangevuld worden met interventies die niet enkel inspanningen vragen van het individu. Fiscale maatregelen voor (on)gezonde voeding en striktere regelgeving voor marketing zijn niet populair, maar worden wél als veelbelovend en kostenefficiënt beschouwd.
We vinden het dan ook tijd dat dergelijke maatregelen op tafel gelegd en ernstig overwogen worden als onderdeel van een integraal plan over de beleidsniveaus heen. Er staan tal van experten en organisaties klaar om u hierin te ondersteunen, zowel op Vlaams als op federaal niveau.
We wisten het al jaren, maar de coronacrisis drukt ons met de neus op de feiten: een gezonde levensstijl is – en dat mogen we ondertussen letterlijk nemen – levensnoodzakelijk.
En toch gaat nog geen 2,2% van het Belgische budget voor gezondheidszorg naar preventie. Minder dan het EU-gemiddelde van 3,1%. Dit terwijl onderzoek aantoont dat investeren in preventie kostenbesparend werkt en zich meer dan terugverdient. Interventies op nationaal niveau die bijdragen aan een gezondere omgeving bieden de grootste kansen. Waar wachten we dan nog op?
Laten we niet in het verleden blijven hangen, maar vooruit kijken. Laten we ervoor zorgen dat we in de toekomst soortgelijke virussen en chronische aandoeningen beter de baas kunnen. En dat start onder meer bij een gezonde levensstijl. Voor elk van ons."

Deze actie steunen?

Je kan de brief hier mee ondertekenen

Meer informatie