Filters in sigaretten doen meer kwaad dan goed: ze voorkomen de nadelige effecten van roken niet en stimuleren het rookgemak door een aangenamer mondgevoel. De filters zijn bovendien nauwelijks afbreekbaar, waardoor toxische peuken het milieu jarenlang vervuilen. De Hoge Gezondheidsraad pleit dan ook voor een verbod.
Roken is een van de belangrijkste voorspellers voor vroegtijdig overlijden en verlies aan levenskwaliteit. Jaarlijks sterven meer dan 14 000 Belgen aan de gevolgen van roken. Desondanks blijft zo’n 1 op 5 Belgen verknocht aan de sigaret. Al jarenlang gebruiken rokers in het algemeen filtersigaretten. Er is echter geen enkel wetenschappelijk argument om het gebruik ervan aan te moedigen. Ze creëren namelijk een vals gevoel van veiligheid. Hoewel de filter een deel van de roetdeeltjes en de nicotine tegenhoudt, doet een verandering van het verbrandingspatroon de vorming van belangrijke kankerwerkende stoffen toenemen. Rokers inhaleren bovendien vaker en/of dieper om de verminderde opname van nicotine door de aanwezigheid van een filter, te compenseren. In plaats van te beschermen tegen longkanker, hebben de filters doorheen de jaren vooral een verschuiving van het longkankertype in de hand gewerkt.
Filters geven een ‘aangenamer’ mondgevoel, verminderen gevoelsirritatie van de luchtwegen en voorkomen dat er tabak in de mond terechtkomt. Studies suggereren daarom dat een verbod op filters het roken net minder aantrekkelijk zou maken. Een filterban zou het totaal aantal gerookte sigaretten dus onrechtstreeks kunnen doen dalen.
Volgens wereldwijde schattingen komen jaarlijks 4,5 miljard sigarettenpeuken in het milieu terecht. Ook bij ons is deze vorm van vervuiling een belangrijk probleem. Tellingen per stuk van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) tonen aan dat sigarettenpeuken 41% van het Vlaamse zwerfvuil uitmaken. De afbraak van sigarettenfilters gaat zeer langzaam en geeft aanleiding tot microplastics, kleine plastiekdeeltjes waarvan het effect op mens, dier en milieu nog grote vraagtekens oproept.
De Hoge Gezondheidsraad beveelt aan om een algemeen verbod op sigarettenfilters in te voeren, zowel op nationaal niveau als op internationaal, en dus Europees, niveau.
De Hoge Gezondheidsraad is voorvechter van een rookvrije toekomst: inzetten op preventie en rookstop moet een prioritair aandachtspunt blijven om de volksgezondheid te beschermen.