Bij slechts 15% van alle rugpijnpatiënten is er een specifieke lichamelijke oorzaak. Voorbeelden zijn een hernia, breuk of tumor. De overige 85% valt onder de term ‘niet-specifieke lage rugpijn’. Doorgaans is de exacte oorzaak onduidelijk, of zijn er meerdere aanleidingen tegelijk.
Een sterke rug vraagt beweging. Te veel en te lang zitten is immers ongezond. In deze video zie je enkele eenvoudige bewegingsoefeningen voor wie beeldschermwerk uitvoert.
Ook fysiek belastende jobs zijn een bewezen risico voor het ontstaan van rugpijn. Denk aan langdurig voorovergebogen staan of handmatig tillen van lasten. Bovendien belemmert zwaar lichamelijk werk het herstel. Let wel: het gaat het niet altijd om een specifieke beweging of houding, maar om de intensiteit en herhaling ervan, zonder afwisseling of rust. Dat geldt voor zowel zittende als actieve beroepen. Daarnaast heeft ook leefstijl mogelijk een impact op rugproblemen: overgewicht zorgt voor een grote belasting op de wervelkolom.
De kunst is dus om een evenwicht te vinden tussen gezonde fysieke belasting en voldoende afwisselende bewegingen. Op die manier krijgt trouwens niet alleen de lichamelijke, maar ook mentale gezondheid een boost.
Naast fysieke druk heeft ook mentale spanning een negatieve impact op rugklachten. Denk aan stress, slaapproblemen of angststoornissen. Dat betekent niet dat als die wegvallen, ook de pijn verdwijnt. Maar psychische problemen creëren wel een extra spanning op spieren en zenuwen en kunnen bestaande pijn dus verergeren.
Aanhoudende rugpijn betekent zelden dat je spieren of zenuwen beschadigd zijn. Vaak is het zenuwstelstel overgevoelig geworden door mentale belasting en de angst om te bewegen. Rugpijn is in dat geval geen signaal van een letsel, maar wel van een ontregeld en overgevoelig zenuwstelsel. Blijven bewegen is in dat geval nodig om tot herstel te komen.
Bovendien dreigt er een vicieuze cirkel te ontstaan. Door rugklachten ervaart iemand stress, waarop die spanning ook weer inwerkt op de pijn. Omgekeerd helpt een gevoel van controle op het werk en de beschikbaarheid van een vertrouwenspersoon lagerugklachten voorkomen.
Een goed gehydrateerd lichaam is essentieel voor een algemene gezondheid. Water ruimt niet alleen de gifstoffen in het lichaam op, het helpt ook bij heel wat andere lichaamsfuncties zoals spieren en wervels. De tussenwervelschijven van de rug bestaan namelijk grotendeels uit water en zijn een soort schokdempende ‘sponsjes’. Tijdens werken of sporten neemt de druk op de tussenwervelschijven toe. Door gehydrateerd te blijven, behouden de schijven hun hoogte en hun vermogen om schokken te absorberen. Daarnaast ondersteunt een goede hydratatie de spierfunctie en smering van de gewrichten, wat spierspanning en gewrichtspijn kan helpen voorkomen.
Dus hoewel er geen direct wetenschappelijk bewijs is dat water drinken een remedie is tegen rugpijn, is het wel een cruciaal onderdeel van een gezond lichaam.
Bedrust, pijnstillers en medische scans: drie zaken waar rugpatiënten nog vaak op terugvallen. En dat is lang niet altijd terecht. Medische beeldvorming brengt dikwijls geen soelaas, chirurgische ingrepen doen soms zelfs meer kwaad dan goed.
Na een verstuikte enkel proberen de meeste mensen om zo snel mogelijk opnieuw te stappen, maar bij rugpijn slaat er een soort angst toe: we durven niet meer bewegen om het ‘niet erger te maken’ – terwijl beweging net goed voor je is. Want in de meeste gevallen is plotse rugpijn onschadelijk en verdwijnt ze vanzelf. Dagdagelijkse activiteiten verderzetten is aangewezen, inclusief werken, wat een essentieel onderdeel van het revalidatieproces is. Aanvullend een actief oefenprogramma starten bij een kinesist of arts is een goede zaak. De belasting wordt dan geleidelijk opgevoerd.
Als er sprake is van overbelasting door ‘zware fysieke taakeisen’, dan is de drempels wegnemen voor werkhervatting de eerste stap. Preventieadviseur, werknemer en werkgever optimaliseren daarbij de werkomstandigheden: de belasting (tijdelijk) reduceren door een aangepaste werkplek of taken, met aandacht voor eventuele psychosociale risico’s.
Wordt de pijn chronisch, dan biedt een multidisciplinaire behandeling het meeste kans op verlichting. Denk bijvoorbeeld aan spierversterkende oefeningen in combinatie met gezonde aanpassingen aan de leefstijl. Een gesprek met de huisarts, de arbeidsarts of de preventieadviseur ergonomie is daarbij een goede eerste stap.
Met de campagne ‘Geen scan zonder plan’ wil de FOD Volksgezondheid mensen met lage rugpijn stimuleren om eerst meer te bewegen voor ze röntgenfoto’s en CT-scans laten nemen. Meestal is een radiologisch onderzoek niet aangewezen en heeft het geen invloed op het genezingsproces. In de uitzonderlijke gevallen waarbij een radiologisch onderzoek toch aangewezen is, zal de arts dat onderzoek altijd kaderen in een groter plan van aanpak.
Een poster die wijst op een goede zithouding zal lang niet alle rugklachten vermijden. Maar preventie werpt wel degelijk zijn vruchten af. Vooral een holistische aanpak die verschillende lichamelijke én psychosociale acties bundelt, bewijst zijn nut. Voorbeelden zijn ergonomische aanpassingen aan de werkplek en ondersteuning bieden bij mentale problemen. Bij een geïntegreerde strategie op de werkvloer daalt het aantal medewerkers met rugpijn tot 20%, zo blijkt uit een OSHA-report. Door medewerkers te betrekken en een draagvlak te creëren, heeft de aanpak nog meer effect.
De doorsnee medewerker brengt 38 uren per week op zijn werk door. Aandacht voor over- en onderbelasting op de werkplek is dan ook essentieel. Maar daar stopt het niet. Autorijden tijdens of van en naar het werk verhoogt het risico op rugklachten. Belgen zitten immers dagelijks gemiddeld 53 minuten achter het stuur. De autostoel goed instellen en de zitpositie variëren verhoogt niet alleen de veiligheid, het helpt ook rugpijn vermijden.
Veiligheidsnieuws is hét vakblad voor preventieadviseurs. Het bevat artikels, praktijkcases, nieuwe trends, onderzoeken … Het verschijnt 4 maal per jaar (72 pagina's) in maart, juni, september en december met een oplage van meer dan 8.000 exemplaren (6.500 print en 1.500 digitaal).
