FOD WASO ontwikkelde een vragenlijstmethode waarmee werkgevers zelfstandig een risicoanalyse psychosociale risico’s kunnen uitvoeren.
Start voor aanpak psychosociale risico's
De vragenlijst psychosociale risico’s is een instrument om psychosociale risico’s op het werk in kaart te brengen en te evalueren. De vragenlijst begeleidt de eerste twee stappen van de risicoanalyse (inventarisatie en analyse van risico’s) en vormt het vertrekpunt voor de derde stap (actie ondernemen).
Werkeisen, hulpbronnen en werkbeleving
De vragenlijst is gebaseerd op het het Job Demands Resources model. Dit model stelt dat de combinatie van twee dimensies bepalend is voor het psychosociaal welzijn op het werk:
- job demands (werkeisen), zoals werklast, tijdsdruk, moeilijke klanten,...
- job resources (hulpbronnen), zoals regelmogelijkheden, sociale steun, ontwikkelingsmogelijkheden...
In deze vragenlijst wordt dan ook uitgebreid gepolst naar hinderpalen en hulpbronnen, en dit op het vlak van de zogenaamde 5 A's:
- arbeidsorganisatie (vb. structuur van de organisatie, hiërarchie)
- arbeidsinhoud (vb. takenpakket, werkdruk)
- arbeidsvoorwaarden (vb. loon, uurregeling)
- arbeidsomstandigheden (vb. inrichting van de werkplek)
- arbeidsverhoudingen (vb. omgang met collega's, leidinggevende)
Ongewenst grensoverschrijdend gedrag, jobtevredenheid en beleving van het werk komen eveneens aan bod in deze vragenlijst.
Materiaal
Aan de hand van de volgende vier materialen kan de werkgever zelfstandig of in samenwerking met een preventieadviseur psychosociale risico’s de risicoanalyse psychosociale risico’s uitvoeren:
- Een praktische handleiding
- De vragenlijst met een honderdtal korte vragen
- De Excel-template voor de dataverwerking
- Een fictief voorbeeld
Afname en vertrouwelijkheid
In de handleiding worden een aantal belangrijke aandachtspunten meegegeven voor de afname van de vragenlijst.
Vooral wanneer de afname niet door een preventieadviseur psychosociale aspecten uitgevoerd wordt, moet de anonimiteit van de antwoorden gegarandeerd worden. In dit geval
- mogen geen persoonsgegevens verzameld worden (bv. afdeling, leeftijd, enz.)
- moeten de data verzameld worden op een manier die geen enkele traceerbare link naar de werknemer toelaat (bv. algemene link naar de vragenlijst op intranet, geen uitnodiging via e-mail)
Dit wil zeggen dat er geen analyse op subgroepniveau mogelijk is.
Daarnaast dient dit ook duidelijk gecommuniceerd te worden naar de medewerkers. Wanneer medewerkers niet zeker zijn dat de gegevens vertrouwelijk behandeld worden, zullen zij (vooral delicate) informatie niet prijsgeven en de vragenlijst erg sociaal wenselijk invullen. De resultaten zijn dan uiteraard geen betrouwbare weergave van de eigenlijke toestand in de organisatie. Het inschakelen van een externe partner en zorgen voor de nodige sensibilisatie kan wat dat betreft soelaas bieden.
De handleiding biedt ook een aantal praktische handvaten voor de uitvoering.
Meer informatie
- Analyse van psychosociale risico’s: vragenlijstmethode | Beswic
- Analyse van psychosociale risico’s - Vragenlijstmethode | FOD WASO
- COPSOQ: Gratis vragenlijst voor risicoanalyse PSY | Prebes Kenniscentrum
- De risicoanalyse psychosociale aspecten | Prebes kenniscentrum
- Richtsnoeren bovenop codex voor uitvoeren RAPSY | Prebes kenniscentrum
- Overzicht wettelijke bepalingen psychosociale risicos | Prebes kenniscentrum
- Meer regelmogelijkheden als oplossing voor hoge werkdruk? | Prebes kenniscentrum