Het is gelukkig geen dagelijks nieuws. Maar soms worden we opgeschrikt doordat er dodelijke slachtoffers zijn gevallen na het inademen van giftige dampen in een besloten ruimte. Zo vielen er in april 2015 nog 3 doden te betreuren in de haven van Antwerpen. De drie waren bezweken aan koolstofdampen in het ruim van een schip. Een vierde persoon kon ternauwernood ontsnappen. Na een wekenlang verblijf op zee had zich in het ruim een fatale gaslaag opgehoopt.
Onze medewerkers doen regelmatig werkzaamheden in besloten ruimtes. Dit zijn ruimtes die niet bestemd zijn voor continu verblijf. Door het besloten karakter hebben ze de eigenschap dat er een levensgevaarlijke atmosfeer kan ontstaan. Denk aan intoxicatie, een brand- of explosiegevaarlijke damp of een verstikkende atmosfeer. Kooldioxide, koolmonoxide, ammoniak, stikstofgas, zwavelwaterstof en methaan zijn beruchte gassen die zich ongemerkt in besloten ruimtes kunnen nestelen. Behalve dat ze verstikkend zijn, zijn ze soms ook extreem brandbaar bij lage concentraties. Wie onvoldoende voorbereid een besloten ruimte betreedt, speelt dus met zijn leven. En met het leven van zijn collega’s die hem moeten redden.
Wat komt er zoal kijken bij het werk in besloten ruimtes? Een niet-uitputtend overzicht van aandachtspunten:
Meet, meet en blijf meten
Als preventieadviseur is het mijn belangrijkste taak ervoor te zorgen dat mijn collega’s onder alle omstandigheden weten hoe zij in een dergelijke ruimte moeten handelen. Meestal ga ik vooraf mee om risico’s in kaart te brengen en preventieve maatregelen voor te stellen. Vaak geef ik klanten een handleiding zodat ze weten hoe ze op een veilige manier met die risico’s moeten omgaan als wij weg zijn. Dat begint altijd met meten. Voor de directe omgeving is het uiterst belangrijk om vooraf zeker te weten dat er sprake is van een veilige gasatmosfeer. Maar ook tijdens de werkzaamheden in de besloten ruimte is het essentieel om voortdurend te blijven meten. Want omstandigheden kunnen razendsnel veranderen, waardoor de veiligheid van de aanwezige mensen acuut in gevaar komt. Denk maar aan ondergrondse ruimtes, waar zich voortdurend gassen kunnen ophopen die zwaarder zijn dan lucht. Deze verdrijven dan de aanwezige lucht en zorgen voor een verstikkende atmosfeer.
Maak een LMRA en TRA
Ook een voortdurende last minute risicoanalyse (LMRA) en een taakrisicoanalyse (TRA) moeten vaste onderdelen zijn van de procedure. Voorbeelden van te stellen vragen:
- Is de installatie buiten bedrijf en zijn alle toevoerleidingen afgesloten?
- Zijn alle installaties vergrendeld en kunnen ze niet ongewenst opstarten?
- Weet iedereen wat hij moet doen en zijn alle afspraken bekend?
- Zijn noodnummers en communicatiekanalen afgesproken?
- Zijn de resultaten van de metingen bekend?
- Is iedereen voorzien van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen?
- Zijn de mogelijke restrisico’s bekend?
Belangrijk is ook dat betreders op een veilige, verantwoorde manier gered kunnen worden. Zo moet de betreder minder wegen dan de eerstelijnshulpverlener, omdat het anders erg lastig is iemand uit de besloten ruimte te krijgen. Zeker als redding alleen mogelijk is door een verticale opening.
Gebruik passende persoonlijke beschermingsmiddelen
Ik blijf voortdurend benaderen hoe belangrijk de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) zijn. Valhermen, een veiligheidsharnas en een vaste veiligheidslijn zijn basismiddelen, maar hebben de vervelende eigenschap dat ze het werk niet vergemakkelijken. Dus hebben mensen de neiging er slordig mee om te gaan. Het gaat immers altijd goed… Het is waar: werken met geschikte PBM’s duurt langer. Maar voor de veiligheid zijn ze noodzakelijk.
Zorg voor genoeg ventilatie
Om geen levens op het spel te zetten is goede ventilatie van het grootste belang. Een gas als koolmonoxide wordt niet voor niets ‘de zachte dood’ genoemd: het doet reukloos zijn werk en verlamt de zintuigen. Zonodig is geforceerde ventilatie nodig: een mangat is niet groot genoeg.
Blijf communiceren
Als we er rekening mee houden dat je slechts 3 minuten hebt om tijdig geëvacueerd te worden, is voortdurende communicatie met de eerstelijnshulpverleners, zoals mangatwachten en veiligheidswachten, van levensbelang. Denk aan verbale communicatie, een geluidssignaal of – bij veel achtergrondgeluid – een lichtsignaal. Zorg ook voor voortdurend strakke aanlijning van de levenslijn, zodat er contact blijft tussen betreder en hulpverlener.
Pas op met ‘warme werkzaamheden’
Omdat er in besloten ruimtes een explosieve atmosfeer kan heersen, gelden er strenge voorwaarden voor het gebruik van elektrisch gevoerde apparaten en las- en slijpwerk. Afhankelijk van de aanwezige atmosfeer moet gewerkt worden met scheidingstransformatoren die zich buiten de besloten ruimte bevinden of met pneumatisch gevoede machines. Zorg dat u hiervan op de hoogte bent.
Vragen?
Vragen over het werken in besloten ruimtes? Neem gerust contact met mij op: (+32) (0)53 83 32 32, johan.colpaert@somatisystems.be.