Extra gevoelig zijn voor prikkels, geluiden en sfeer. Het heeft twee kanten. Enerzijds loop je op het werk meer risico op stress en burn-out. Anderzijds ben je door je empathie en verantwoordelijkheidszin net heel waardevol voor je werkgever. Ann (41): “Ik ben hoogsensitief en ik ben er trots op. Al heeft het even geduurd voor ik dat laatste over mijn lippen kon krijgen.“
Hoogsensitiviteit. Volgens de ene is het pseudospsychologie, volgens de andere een genetisch bepaalde karaktertrek. Wij legden ons oor te luister bij de Vlaamse vereniging voor hooggevoelige personen en vroegen de voorzitter Ilse van Den Daele om tekst en uitleg.
Wat is HSP?
Ilse Van den Daele: “Een HSP of hoogsensitief persoon is iemand die gevoeliger is dan gemiddeld. Mensen zijn hoogsensitief als hun hersenen binnenkomende signalen ‘diepgaand’ verwerken. Wat dit betekent, kun je onder de scanner zien. Prikkels die de hersenen bereiken, activeren bij hoogsensitieve personen méér hersengebieden dan bij niet-HSP’s. Hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidskenmerk en kan in vele gradaties voorkomen. Het is geen ziekte of stoornis. We mogen dan ook niet spreken over een diagnose, maar eerder over een vaststelling.
Hoe kan je vaststellen of je hooggevoelig bent?
De zelftest die Elaine Aron ontwikkelde kan een eerste indicatie zijn, maar is helaas niet sluitend. Gesprekken met een gespecialiseerd psychotherapeut of psycholoog, kunnen je al een stapje verder helpen. Daarnaast hoopt professor Elke Van Hoof, die sinds twee jaar onderzoek doet naar hoogsensitiviteit, binnenkort een sluitende test te kunnen publiceren.
Hoeveel mensen in Vlaanderen hebben HSP?
15 à 20% van de bevolking is hoogsensitief. Dat is ongeveer 1 op 5. Een verhouding die vaak terugkomt bij studies rond gezondheidsproblemen door stress op het werk. Het is dan ook al aangetoond dat hoogsensitiviteit een risicofactor is voor stressgerelateerde aandoeningen zoals burn-out, depressie, CVS en fibromyalgie. Bij kinderen zijn gedrags- en leerproblemen vaak een gevolg. Hoogsensitiviteit komt evenveel voor bij mannen als bij vrouwen. En 70 procent van de HSP’s is introvert, terwijl 30 procent extravert is.
Zijn we niet allemaal een beetje hoogsensitief?
Het is een feit dat iedereen wel eens op een overgevoelige manier kan reageren, maar dat betekent zeker niet dat we allemaal hoogsensitief zijn. Hoogsensitiviteit is een manier van ‘zijn’, een persoonlijkheidskenmerk. Je wordt er als het ware mee geboren. Hoe je er later als volwassene mee omgaat, wordt voor een groot stuk bepaald door de reacties en aanpak van je omgeving. Een kind van 7 jaar dat van zijn ouders vaak te horen krijgt: “Je gaat daarvoor toch niet wenen!”, of “Dat doet toch geen pijn, zeker”, krijgt weinig ruimte om zijn gevoelens te uiten. Alles wordt met one-liners van tafel geveegd. Het gevaar bestaat dat zo’n kind na verloop van tijd een masker gaat dragen en voeling verliest met zijn eigenheid.
Wat zijn de pluspunten van HSP’s op de werkvloer?
HSP’s bezitten heel wat kwaliteiten en talenten. Ze zijn creatief, voelen onrechtvaardigheid sterk aan en hebben veel verantwoordelijkheidszin. Daarnaast zijn ze opmerkzaam en hebben ze oog voor detail. Veel HSP’s hebben ook een scherp oog voor verbanden en dynamieken. Daardoor kunnen ze vaak op voorhand inschatten of bepaalde oplossingen of bedrijfsprocessen zullen werken.
En wat zijn hun minpunten en valkuilen?
Hun stressgevoeligheid is duidelijk hun grootste struikelblok. Verder zorgt hun empathie ervoor dat ze het moeilijk hebben om grenzen te stellen. En de keerzijde van hun sterke betrokkenheid is dat ze zich regelmatig verantwoordelijk voelen voor terreinen die niet tot hun bevoegdheid behoren. Tot slot werken ze vaak liever op de achtergrond en staan ze minder graag in de kijker. Dit kan op termijn leiden tot frustratie omdat ze het gevoel hebben niet gezien te worden.
In welke werkomstandigheden gedijen HSP’s het best?
- Omgeving en sfeer zijn belangrijk. Een plant, mogelijkheden tot goede verluchting, aangename kleuren en materialen kunnen hen stimuleren en motiveren.
- Hoogsensitieve werknemers functioneren beter in prikkelarme ruimtes. Veel geluid, omliggende telefoongesprekken en beweging werken storend. Een lokaaltje waar ze zich kunnen afzonderen om te werken aan projecten of om te telefoneren is geen overbodige luxe.
- One-to-one contacten genieten hun voorkeur. In groep voelen ze zich vaak niet op hun gemak. Bovendien presteren ze beter in samenwerking met empathische leiders dan met dominante leiders.
- Pauzes worden door HSP’s dikwijls gezien als het ideale moment om zich even af te zonderen om op adem te komen en de overprikkeling naar beneden te halen. Dit is ontzettend belangrijk voor hen. Collega’s zien dit jammer genoeg soms verkeerdelijk als een teken van asociaal zijn.
- Om goed te presteren hebben HSP’s regelmatig positieve feedback en waardering nodig. Aangezien ze zich soms verliezen in perfectionisme en details, kan het geen kwaad hen af en toe te laten weten dat gewoon goed ook goed genoeg is.”
(bron: MagEzine nr. 194 - vdab)